به نقل از «مهر»

متنی معیار در تفسیر هویت فلسفه اسلامی

تاریخ انتشار: ۱۸ مهر ۱۴۰۱ | کد خبر: ۳۶۱۶۱۶۰۷

خبرگزاری مهر _ گروه فرهنگ و ادب: به تازگی مجلد نخست کتاب «تاریخ عمومی فلسفه اسلامی بالمعنی الأعم یا برآمده تفاعل اسلامیّات و یونانیّات» اثر منوچهر صدوقی سها، با شمارگان ۱۵۰ نسخه، ۹۲۸ صفحه و بهای ۲۰۰ هزار تومان از سوی انتشارات انجمن آثار و مفاخر فرهنگی روانه بازار اندیشه ایران شده است.

صدوقی سها از متفکران به‌نام عصر جدید ایران است.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

از دیگر آثار و مکتوبات او می‌توان به این موارد اشاره کرد: «تاریخ حکماً و عرفا متاخرین صدرالمتالهین»، «رساله در موسیقی قدیم و چهار گفتار در فلسفه هنر»، «شرح جدید منظومه سبزواری»، «سه رساله مفرد و هفت برآورده در تفسیر و تأویل»، «فوائد در عرفان و فلسفه و تصوف و تاریخ آن»، ترجمه «مقدمه‌ی قیصری بر شرح فصوص الحکم ابن‌عربی» و...

حسن سیّدعرب، عضو هیئت علمی دانشنامه جهان اسلام نگاهی به کتاب «تاریخ عمومی فلسفه اسلامی بالمعنی الأعم یا برآمده تفاعل اسلامیّات و یونانیّات» داشته است که در ادامه می‌توانید آن را مطالعه کنید:

کتاب «تاریخ عمومی فلسفه اسلامی بالمعنی الأعم یا برآمده تفاعل اسلامیّات و یونانیّات» اثر منوچهر صدوقی سها از آخرین تقریرهایی است که درباره هویت و رویدادهای فلسفه اسلامی صورت گرفته و از این حیث اهمیت فراوان دارد و از دو جنبه صورت و محتوا بررسی آن بسیار ضروری است. قبل از این رویکرد، آنچه بیش از همه اهمیت فراوان دارد اساس رویکرد هویتی این کتاب به فلسفه اسلامی است که می‌توان آن را از معدود منابع هویت محور در گزارش از تاریخ فلسفه اسلامی دانست. بنابراین این تمایل ذاتی کتاب حاضر باید در دو بخش صورت و محتوا مورد توجه قرار گیرد که در حقیقت راهگشای محتوا و نیز درک دقیق عنوان ظاهر کتاب خواهد بود. قلمرو هویت در این کتاب اساس تألیف آن و نیز جوهره دیدگاه مؤلف است که تمام فروع مطالب نیز بر آن استوار است. کتاب در میان منابع تألیفی و ترجمه شده از تاریخ فلسفه اسلامی، از معدود منابعی است که در آن هویت تاریخ فلسفه اسلامی برگرفته از متون برجای مانده از آن است.

صورت

ادعای اصلی پژوهش به وضوح و مطابق معیارهای مطرح شده در کتاب بیان شده است. مهمترین قسمت کتاب، مقدمه نسبتاً مفصل آن است که مؤلف محترم اساس دیدگاه‌های خود را در آن طرح کرده و خوانش مطالب بعدی مقدمه و حتی متونی که به عنوان نمونه به آن استناد شده، بدون درک مقدمه کتاب ممکن نیست. اساس ادعای اصلی کتاب این است که فلسفه اسلامی و ماهیت آن برگرفته از دیدگاه متمایز حکیمان مسلمان از فلسفه یونان است و از این رو می‌توان به اصالت فلسفه اسلامی قائل شد. این دیدگاه مرز فلسفه اسلامی یعنی هویت آن را با بزرگترین کانون تاریخی فلسفه در جهان یعنی فلسفه یونان معلوم می‌کند. بر این اساس می‌توان یکی از مهمترین اقدامات مؤلف محترم را در تعیین این مرز دانست که به عنوان دیدگاه اصلی خود در آن طرح کرده است.

بندها یا پاراگراف‌ها دست کم در مقدمه کتاب، به طور منطقی تفکیک شده و مخاطب، در هریک از بندها کتاب با مطلبی نو و در عین حال متصل به مطالب قبل آشنا می‌شود. این روش تألیف، موجب شده تا مؤلف محترم به راحتی بتواند دیدگاه خود را در قالب بندهای گوناگون طرح و تدوین کند. بندهای کتاب از این حیث سلسله پیوسته به متونی است که برگزیده‌های آن در متن کتاب نقل و طرح شده است.

هر بند یا پاراگراف جمله اصلی، دارای وحدت و انسجام است و از این حیث در هر بند می‌توان نظم منطقی و فکری مؤلف محترم را در قالب جملات و مطالب بخوبی قابل بررسی دانست. از این رو به نظر می‌رسد طرح تألیفی کتاب در قالب این بندها به صورت وحدت غیر قابل گسست طرح شده و در عین کثرت، دارای وحدت موضوعی ویژه است و نشان می‌دهد که چگونه می‌توان در هر بند و نیز در پیوست و درک وحدت هر یک از بندهای مقدمه، به بررسی عنوان اصلی کتاب پرداخت. بنابراین وحدت تألیفی هر یک از این بندها، گویای انسجام تألیفی کتاب است.

آنچه بیش از همه در ساختار صوری کتاب اهمیت دارد مویدهای هر بند به ویژه در مقدمه آن است. به گونه‌ای که تمام مطالب مقدمه به شیوه‌ای خاص دارای مویدهایی است که در خلال آن محتوای بندهای پیشین تأیید شده یا آن را از استحکام برخوردار می‌کند. از این رو محتوای صوری کتاب دارای نظر مؤلف محترم و نیز مویدهایی است که بر اساس آرای طرح شده در کتاب قابل تأیید می‌شود.

محتوا

نمی‌توان با نظر مؤلف محترم کتاب مخالف بود زیرا تأیید هویت مستقل فلسفه اسلامی موجب تحکیم هویت عقلی و نظری مسلمانان به ویژه ایرانیان در طول تاریخ می‌شود و نسبت آنان را با انواع و اقسام علوم در طول تاریخ معلوم می‌کند. استدلال مؤلف محترم در خلال مقدمه‌ای که به کتاب حاضر نوشته به وضوح معلوم است و نمی‌توان بدون بررسی آن درباره کتاب داوری کرد. ادعای اصلی کتاب هویت مستقل فلسفه اسلامی در مقابل فلسفه یونان است اما مؤلف محترم تنها به این ادعا اکتفاء نکرده و با چندین استدلال به اثبات نظر خود در این باره پرداخته است. بعلاوه بخش دوم کتاب یعنی متون برگرفته از آثار حکیمان مسلمان نشان می‌دهد که چگونه برای اثبات ادعای اصلی و مستدل طرح شده در کتاب از آن متون کمک می‌گیرد.

ادعا و استدلال مؤلف محترم در این کتاب درباره هویت فلسفه اسلامی همسوی با مطالب مقدمه و نیز متون برگزیده در آن است. از این رو نمی‌توان با ادعای او مخالفت کرد اما استدلال‌های او را پذیرفت. بنابراین طرح تدوین کتاب از این حیث برگرفته از همسویی ادعا و استدلال است و یکی بر دیگری رجحان ندارد زیرا یک غایت را دنبال می‌کند و حتی در متون استشهای و استنادی نیز می‌توان چنین رویه‌ای را دید و شاید بتوان ادعا کرد طرح مقدمه مفصل کتاب حاضر برگرفته از شیوه قدما در اثبات هویت فلسفه اسلامی است و در طریق استدلال‌های نو تدوین یافته است.

کتاب حاضر تحقیق معیار در تفسیر هویت فلسفه اسلامی است. از این جهت می‌توان آن را معیار دانست که از اساس، برگرفته از متون است و برای تبیین اصالت و هویت یک پدیده تاریخی به متون و منابع دست اول و کهن آن استناد می‌کند.

بخش دوم کتاب حاضر که بسیار مهم است از بخش‌هایی محسوب می‌شود که جزو منابع دست اول آن است. یعنی مؤلف محترم برای تبیین نظریه خود درباره هویت مستقل فلسفه اسلامی به این منابع استناد کرده و البته استناد او بیش از این است و در اصل متون آمده است. از این دیدگاه می‌توان نوع ارجاع و استنادات آن را درون کتابی دانست زیرا بر اساس این نظریه ضمن این که در مقدمه نظریه پردازی شده در بخش دوم به صورت استنادی و ارجاعی مطرح شده است.

برداشت مؤلف محترم از منابع کاملاً درست است زیرا حتی نگاه مختصر به منابع به لحاظ محتوایی در بخش دوم نشان می‌دهد که چگونه محتوای آن با نظریه مؤلف همسو است. از این رو یکی از مهمترین قسمت‌های کتاب که به راحتی نظریه مؤلف محترم را تأیید می‌کند، محتوای متون دست اولی است که در خلال طرح و انتخاب آن درباره هویت مستقل فلسفه اسلامی درباره آن سخن گفته شده است. مؤلف محترم در گزینش این منابع، سلیقه‌ای عمل نکرده بلکه روند تاریخی آن نشان می‌دهد که هویت مستقل تاریخی فلسفه اسلامی را به ترتیب تاریخی از متون فلسفه اسلامی گزینش کرده و معتقد است که این هویت بطور تاریخی از آغاز تا کنون رو به کمال بوده است.

نقل قول‌ها، مستند به منابع است و نه تنها مستند بلکه بر اساس گزیده متون جمع آوری شده و بر این اساس می‌توان آن را موید نظریه مؤلف محترم در طرح نظریه مستقل بودن فلسفه اسلامی دانست. بنابراین به نظر می‌رسد انتخاب متون و گزینش نوشته‌های دست اول در این باره، به وضوح به نظریه مؤلف محترم کمک ویژه می‌کند و آن را به گونه‌ای مبرهن می‌سازد. از این رو دوستداران فلسفه اسلامی برای اثبات هویت مستقل فلسفه اسلامی باید به شیوه این کتاب تأسی کنند زیرا ادعای مستقل بودن این حوزه معرفتی و عقلی نشان می‌دهد که چگونه می‌توان با استناد به متون به نسبت تاریخی و هویتی فلسفه اسلامی در نسبت با فلسفه یونان اندیشید.

کد خبر 5605976

منبع: مهر

کلیدواژه: منوچهر صدوقی سها تازه های نشر حسن سید عرب انجمن آثار و مفاخر فرهنگی فلسفه اسلامی معرفی کتاب کتاب و کتابخوانی معرفی کتاب کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان یاسر احمدوند تازه های نشر نقد کتاب بازار نشر افغانستان نهاد کتابخانه های عمومی کشور پیام تسلیت هفته کودک جمهوری آذربایجان ادبیات کودک و نوجوان انتشارات کتاب جمکران انقلاب اسلامی ایران نشان می دهد که چگونه هویت فلسفه اسلامی فلسفه اسلامی فلسفه یونان درباره هویت ادعای اصلی کتاب حاضر بخش دوم طرح شده

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۶۱۶۱۶۰۷ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

تکریم چهره ماندگار فلسفه و عرفان در شیراز

ایسنا/فارس آیین نکوداشت اصغر دادبه، چهره ماندگار فلسفه و عرفان و حافظ شناس شهری کشورمان، اصغر دادبه امروز، ۸ اردیبهشت‌ماه در مدیریت منطقه جنوب کشور(شیراز) برگزار شد.

در این آیین که به پاس خدمات علمی و فرهنگی این استاد فلسفه و عرفان در سالن فرهنگ مدیریت اسناد و کتابخانه ملی منطقه جنوب کشور برگزار شد، اصغر دادبه در بیان مفهوم رندی حافظ اظهار کرد: حافظ رندی را به عنوان یک مکتب مستقل پیشه کرده است.

وی بیان کرد: اگر قرار بود رندی همان معنایی را داشته باشد که در اشعار عطار و سنایی وجود دارد، حافظ باید در ۱۲ غزلی که صرفأ عرفانی بود، لفظ رندی بیاورد.

این حافظ شناس کشورمان ادامه داد: غزل‌های حافظ را می‌توان به سه دسته تقسیم کرد که دو دسته اقلیت و یک دسته از اکثریت‌ها می‌شوند، آن اقلیت‌ها گاهی یکی دو غزل عاشقانه است و بیش از ۱۰ غزل کاملاً جمله‌های عرفانی است که قابل انکار است. نیست.

نویسنده کتاب «حافظ، زندگی و اندیشه» با طرح این پرسش که چرا با وجود این عطار و سنایی پیش از حیات حافظ زیسته‌اند اما رندی با نام حافظ گره خورده است، گفت: در جهان‌بینی حافظ دو روش‌شناسی وجود دارد که از زیبایی‌های طبیعی و شنیداری شروع می‌شود و در نتیجه نظربازی سرمنزل به تزکیه باطن می‌رسد.

مجید اسکندری، پژوهشگر ادبی و استاد دانشگاه، تفاوت کلامی اصغر دادبه را قابل تعظیم و تکریم توصیف کرد و افزود: دادبه نه تنها شعر حافظ را ارائه کرده است، بلکه با حافظ زیسته است. شیوه مناسب استاد دادبه در کلام و بیان مسئله مهمی است که خواص و عوام بر این نکته منبع دارند.

اصغر دادبه (زاده ۱۸ اسفند ۱۳۲۵ در یزد)، استاد فلسفه اسلامی و ادبیات عرفانی دانشگاه علامه طباطبایی و مدیر گروه ادبیات دائره‌المعارف بزرگ اسلامی، همچنین مدیر گروه زبان و ادبیات فارسی در دانشکده علوم انسانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال است.

دادبه در سال ۱۳۸۱، در دومین همایش چهره‌های ماندگار، به‌عنوان چهره ماندگار در ادبیات عرفانی و فلسفه اسلامی معرفی شد.

انتهای پیام